ADR tehlikeli maddelerin uluslararası karayolu nakliyesi hakkındaki regülasyondur. Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu tarafından 30 Eylül 1957’de yayınlanmış ve 29 Ocak 1968 tarihinde yürürlüğe girmiştir. ADR mevzuatının amacı tehlikeli maddelerin insan sağlığı, diğer canlı varlıklar ve çevreye zarar vermeden güvenli ve düzenli bir şekilde kamuya açık karayollarında taşınmasını kolaylaştırmaktadır.
Demir yolu, hava yolu, deniz yolu için farklı belgeler vardır. Örneğin hava yolu için ATC belgesi verilmektedir. ADR yönetmeliği, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 3 kez revize edilmiştir. Son hali ise ADR 2003’tür. 1 Ocak 2003 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yönetmeliğin son kabul edilen hali ECE/TRANS/160 adı ile yayınlanmıştır ve iki ciltten oluşmaktadır.
Güncel olarak bu yönetmeliği kabul eden ve yürürlüğe koyan tam 43 ülke vardır. 43 ülke arasında Almanya, Avusturya, Azerbaycan, Beyaz Rusya, Bosna Hersek, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Fransa, Hollanda, İngiltere ve Kuzey İrlanda, İspanya, İsviçre, İtalya, Norveç, Kıbrıs, Romanya ve daha birçok ülke yer alırken Türkiye’de yönetmelik henüz yürürlükte değildir.
ADR kapsamında verilen belgeler, tasarım tip onay sertifikası, üretim ve üretim yeri uygunluk belgesi, ADR araç uygunluk sertifikası, muayene sertifikası olmak üzere 4 tanedir.
Tasarım Tip Onay Sertifikası: Tehlikeli maddelerin taşınmasında kullanılması için tasarlanan tank, basınçlı kap, ambalaj, IBC, büyük ambalaj ve konteyner için verilen bir belgedir. Belge üretici tarafından alınmaktadır.
Tehlikeli maddelerin taşınmasında kullanılmak üzere özel olarak üretilen tank, basınçlı kap, ambalaj IBC, büyük ambalaj ve konteynerler için verilen bir belgedir. Tasarım tip onay sertifikası üretici tarafından alınmaktadır.
Üretim ve Üretim Yeri Uygunluk Sertifikası: Tehlikeli maddelerin taşınmasında kullanılan tank, basınçlı kap, ambalaj, IBC, büyük ambalaj ve konteyner için verilen ve geçerliliği 3 yıl olan bir belgedir.
Tehlikeli madde taşımacılığında kullanılmak üzere özel olarak üretilen tank, basınçlı kap, ambalaj, IBC, büyük ambalaj ve konteynerler için verilen bir sertifikadır. Geçerliliği ise 3 yıldır. 3 yıl sonunda sertifika verilen araçların muayeneden geçip sertifikayı güncellemesi gerekir.
ADR Araç Uygunluk Sertifikası: Pembe şeritli belge ya da T9 belgesi olarak bilinir. ADR bölüm 9 kapsamında tehlikeli madde taşımacılığında kullanılan araçlar için verilir.
Muayene Sertifikası: Tehlikeli madde taşımacılığında kullanılacak tank, basınçlı kap, konteyner ve IBC’ye verilen bir sertifikadır. Muayene sertifikası, tehlikeli madde taşımacılığında kullanılan tank, basınçlı kap, konteyner ve IBC’ye verilen bir sertifikadır. Ekipmana belirlenmiş periyotlarda muayene yapılır ve uygun olarak değerlendirildiğinde muayene sertifikası düzenlenir. Ekipmanın sahibi muayenenin güncelliğini takip etmek zorundadır.
ADR Araç Uygunluk Sertifikası: Pembe şeritli belge veya T9 belgesi olarak adlandırılır. ADR bölüm 9 kapsamında tehlikeli madde taşımacılığında kullanılan araçlar için verilen bir belgedir. Belge araç sahibi tarafından alınabilir. Geçerliliği ise 1 yıldır. Araca yapılacak olan yıllık teknik muayene sonucunda uygunluk verilirse belge yenilenebilir. Aracın üzerinde sabit bir tank varsa belgenin verilmesi için tankın muayene sertifikasının da güncel olması gerekmektedir.
Bu tanıma giren ürünlerin listesini bilmek oldukça önemlidir. Tehlikeli madde tanımına giren ürünler, çevreye ve canlılara karşı zararlı özellikler barındıran tüm sıvı, katı veya gaz maddelerdir. ADR mevzuatına göre tehlikeli madde örnekleri;
Yanıcı (örn. Benzin), yakıcı (örn. Oksijen), parlayıcı/tutuşturucu (örn. Metan), aşındırıcı/korozif (örn. Bazı Sülfirik asitler) patlayıcı(örn. Bazı Nitrat türevleri), radyoaktif (örn. Uranyum izotopları), zehirleyici (örn. saf amonyak)
ADR belgesinin alınması için yönetmelikte yer alan şartların karşılanması gerekir. Ancak bu şartlar taşınan tehlikeli maddenin özelliğine göre değişiklik göstermektedir. Tehlikeli maddenin yer aldığı sınıfın gerektirdiği koşulları yerine getiren, her aşamada görev alan personelin eğitimi, yeterlilik sertifikası gibi çeşitli belgelerinin tam olması gerekir.
Aynı zamanda maddenin taşınacağı tanker vb. aracın ADR koşullarını yerine getirmiş olması gerekir.
ADR hükümlerini yerine getiren kamu ya da özel kuruluşlar belgeleri ile birlikte Ulaştırma Bakanlığı’na başvuruda bulunur. Ulaştırma Bakanlığı’nın yapmış olduğu incelemeler sonucunda verilen belgeler belirli aralıklarla yapılacak olan denetimler kapsamında geçerliliği denetlenir.
ADR belgesi hakkında sıkça sorulan soruların cevaplarını sizler için derledik.
ADR belgesi kimler alabilir ve ADR belgesi kimler alabilir diye bakıldığında Avrupa Anlaşması ve Resmi Gazete’de yayınlanan yönetmeliğe göre, uluslararası tehlikeli madde taşımacılığı yapan ve yapma ehliyeti bulunan tüm kamu ya da özel kuruluşlarının ADR belgesini alması gerekir.
Aynı zamanda alınan belgenin geçerliliği sona erdiğinde gerekli denetimler gerçekleştirilerek belgelerin güncellenmesi gerekir. Aksi takdirde daha önce ADR belgesi almış olsa bile kamu ya da özel kuruluşlar tehlikeli madde taşımacılığı ve yanıcı madde taşımacılığı yapamaz.
Araçlar neden ADR kullanır, tehlikeli madde taşımacılığı sadece tankerler ile mi yapılabilir?
ADR’nin açılımı nedir ve T9 belgesi nedir? gibi çeşitli soruların cevaplarını bulabilirsiniz.
ADR Belgesi İçin Danışmanlık Eğitimi
Tehlikeli madde taşımacılığı veya taşıma evrakı için etkin bir danışmanlık hizmeti, kuruluşlar için çok faydalı olur. ADR belgesini alma işlemi ile özel ya da kamu kuruluşları bir danışmanlıktan yardım alabilir. Bu sürecin daha hızlı bir şekilde ilerlemesini sağlar.
Maddelerin araçlara yüklenmesinden teslim edilmesine kadar geçen sürece dahil olan perdonale ilişkin şarlar içeren ADR hükümlerini eksik bir şekilde yerine getirebilmeniz için etkin bir eğitim sürecinden geçmeniz gerekir. Bu nedenle ADR belgelendirme süreci, danışmanlık ve eğitim hizmeti alabilir ve bu süreci kendiniz için kolaylaştırabilirsiniz.
Tanker ne demektir diye bakıldığında tehlikeli maddeler farklı kategorilere ayrılır. Bu nedenle taşımacılığı gerçekleştirilen maddelerin farklı araç tipleri ile taşınması gerekir.
Tanker, tehlikeli madde taşıyan araçlardan biridir. Tankerlerin ADR kullanılmasının amacı ise dayanıklı ve büyük hacimlere sahip olmalarıdır. Tanklar izlenebilir sertifikalı kaynakçılar tarafından üretilir. %100 basınç, sızdırmazlık, radyografi ve fonksiyonellik testlerinden geçer ve T9 belgesi ve radyoaktif taşıma belgesi ile tehlikeli madde taşıyabilir.
Bu maddeler sadece tanker ile taşınmaz. Tehlikeli maddeler kategorize edilir. Farklı sınıflarda yer alan maddeler sınıflarına göre araçlarda taşınır. Tankerler sadece bunlardan biridir.
Örnek olarak EXII sınıfı bir patlayıcı madde tamamen kapalı kasa ve iç yapısı ADR şartlarına uygun bir malzeme ve montaj ile üretilmiş bir araç ile taşınması gerekir. Konteynerler, tanklar, tankerler, IBC’ler gibi farklı tehlikeli madde taşıma araçları vardır.
ADR neyin kısaltması sorusu birçok kişi tarafından sorulur. Sözleşmenin orijinalinde Fransızca isimde ki kelimelerin baş harflerinden oluşur. Orijinal dilindeki açılımı “Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route’’dir.
Türkçe karşılığı ise Uluslararası Karayollarında Tehlikeli Maddelerin Taşınmasına Yönelik Avrupa Sözleşmesidir.
Tehlikeli madde taşıyan bir araçta tank bölümü ile birlikte ADR bölüm 9 şartını sağladığını gösteren belgeye T9 Belgesi denir. ADR mevzuatı gereğince T9 belgesi ancak aracın trafik tescil olduğu ülkedeki yetkilendirilmiş kurum tarafından verilebilir.
Bölüm 9’da aracın yürüyen aksamının şasi, fren elektrik, mekanik bağlantı noktalarının mevzuata uygun olup olmadığına bakılır. T9 belgesi işletmeci adına verilir. Belgenin geçerlilik süresi ise 1 yıldır. Her yıl yapılacak kontroller sonrasında belge vizelenir, yenilenir ya da iptal edilir.