ATA karnesi, uluslararası ithalat işlemleri sırasında, Geçici İthalat Sözleşmesi ve bu sözleşmenin çeşitli eklerine üye olan ülkeler arasında gerçekleşen tüm işlemlerin çok daha az belge ile tamamlanması için kullanılmaktadır. ATA karnesi sayesinde ithalat ve ihracat işlemlerinde ek belgelere ihtiyaç duyulmadan, ithal edilmesi istenen tüm mal ve eşyaların geçici ithalat ve ihracatı gerçekleştirilebilmektedir. Peki, ATA karnesi nedir ve hangi amaçla kullanılmaktadır?
ATA Karnesi Nedir?
Geçici İthalat Sözleşmesi’ne üye olan tüm ülkelere gerçekleştirilecek olan ithalat ve ihracat işlemlerinde, gerekli olan belgelerin minimum düzeye indirilmesi ve işlemlerin hızlanması için ATA belgesi kullanılmaktadır. Kısaca İstanbul Sözleşmesi olarak da bilinen Geçici İthalat Sözleşmesi’ne üye olan ülkelere yapılacak olan tüm uluslararası ticaretlerde, ilgili olan eşyaların belge kullanılmadan geçici olarak ithalat ya da ihracat işlemleri gerçekleştirilebilmektedir. Böylece firmaların bu işlemleri çok daha kısa sürede gerçekleştirmesi sağlanmaktadır. Günümüzde ATA karnesi ve ATA sistemi kapsamında gerçekleştirilen tüm işlemler; Milletlerarası Ticaret Odası (ISS) Dünya ATA Karnesi Konseyi (WATAC) ve Dünya Odalar Federasyonu (WCF) tarafından düzenlenmektedir. Farklı ülkelerin resmi olarak görevlendirdiği tüm yetkililer de verilen bu kurumlarda kefil olarak işlemleri gerçekleştirmektedir. Ülkelerin tüm ATA karnesi işlemleri, ülkeler tarafından atanan kefil kuruluşlar tarafından düzenlenmektedir.
Ata Karnesinin Kullanım Amaçları Nelerdir?
ATA karnesi genel olarak ithalat ve ihracat sektöründe hizmet veren firmaların, geçici ithalat işlemlerinin çok daha kısa süre içerisinde tamamlanması için kullanılmaktadır. Uluslararası ATA sistemi, kurum ve kuruluşlar, kişiler ya da gümrük makamları gibi farklı birimler tarafından kullanılabilmektedir. Karnenin kullanılabilmesi için ithal edilecek tüm mal ve eşyaların, geçici ithalat işlemleri çerçevesinde değerlendirilebilmesi gereklidir. Bununla birlikte kurumların ithalat gerçekleştirmeden önce ATA karnesi almak için kendisinden istenilen tüm şartları yerine getirmiş olması ve karneye sahip olması gerekir.
ATA karnesinin temel olarak amacı; ithalat ya da ihracat gerçekleştirecek olan tüm firma, kişi ya da kurumların geçici ithalat işlemleri kapsamında değerlendirilerek tüm işlemleri belge kullanmadan, daha kısa sürede gerçekleştirmesini sağlamaktır. ATA karnesi kapsamında değerlendirilen ve bu nedenle Uluslararası teminat kapsamına giren eşyaların ithalatı sırasında, firma ya da gümrüklerin işlem sırasında belge ibraz etmesine gerek yoktur. İthalat sırasında firmalardan istenilen tüm belgeler yerine işlemler sırasında ATA belgesi kontrol edilmektedir. ATA belgelerinin kontrolü ve işleme alınması, karne hamili tarafından belgenin alınmasının ardından gümrük idareleri tarafından gerçekleştirilmektedir.
ATA karnelerinin genel olarak geçerlilik süresi 1 yıl olarak belirtilmektedir. Belgenin, genel olarak ithalat işlemlerinde kullanılmasında da firmalara çeşitli avantajlar sunulmaktadır. Klasik bir ithalat işleminde, ithal edilecek tüm eşyaların güzergah üzerinde farklı ülke sınırlarından geçmesi gereken durumlarda her gümrük idaresi tarafından ilgili işlemler tekrarlanmakta ve bu eşyaların detaylı incelemeleri gerçekleştirilmektedir. Ancak ATA karnesinin alınması halinde belge sadece tek bir ülkede geçerli değildir. Bunun yerine ATA belgesi alınan ürünler, yol üzerinde belge geçerlilik tarihine kadar farklı ülke sınırlarına da belgeye gerek duymadan geçebilir. Temel olarak bakıldığında, ATA karnesine sahip bir firma, ithal edeceği tüm ürünleri geçici ithalat avantajları sayesinde birden fazla ülkeye ithalat gerçekleştirebilir. Ata karnesine sahip olan ürünlerin ithalatı gerçekleştirilebileceği gibi aynı zamanda yeniden ihracatı gerçekleştirilebilir. Böylece belge sahibi firmalar hem ithalat hem de çeşitli ihracat işlemlerinde geçici ithalat avantajlarından yararlanabilir.
ATA Karnesi İşlemleri
Uluslararası ithalat ve yeniden ihracat işlemlerinde ATA belgesi kullanılabilmesi için firmaların öncelikle ATA karnesi işlemleri ile başvuru yapması gereklidir. Başvuru sırasında izlenmesi gereken yol genel olarak ürünün içeriğine göre değişiklik göstermektedir. Belge için gösterilmesi gerekilen teminat bedelleri de ürünlerin toplam piyasa değerine göre değişiklik göstermektedir.
ATA karnesi için başvuru yapılırken, firma ya da kuruluşların önceden kabul edilmiş olma şartı yoktur. Bu nedenle geçici ithalat kapsamında işlemlerini gerçekleştirecek olan tüm firmalar, ATA karnesi için başvuru gerçekleştirebilir. ATA karnesi başvurusunun onaylanması için, firmaların ürüne ve işleme dair kendisinden istenilen tüm bilgileri eksiksiz olarak hazırlaması gereklidir. ATA karnesi başvurusu sırasında firmalardan istenilen belgeler kısaca şu şekilde ifade edilebilir:
- İthal edilecek ürünün niteliği,
- Eşyanın markası ve numarası,
- İthal edilecek eşya miktarı ve eşyanın toplam değerini gösteren çeki listesi,
- ATA karnesi dağıtımı ile yetkilendirilmiş Odalardan herhangi birine, ithalatı gerçekleştirilecek olan ürün değerine bağlı olarak teminatın verildiğine dair belge,
ATA karnesi başvuru dilekçesi
ATA karnesi için yapılacak başvuruda firmalardan genel olarak 2 farklı belge istenmektedir. Öncelikle firmaların yetkili odalardan herhangi birine yapacağı başvurularda, ithalatını yapmak istediği ürüne dair tüm açıklayıcı bilgileri ibraz etmesi gereklidir. Başvuru dilekçesi ile birlikte eşyanın niteliği, markası, adedi, ağırlığı ve eşya değerini belirten evraklarında teslim edilmesi, başvurunun onaylanması için oldukça önemlidir. Bununla birlikte ATA karnesi başvurusu sırasında ithal edilecek ürün bedeline göre teminatın da başvuru yapılan Odaya teslim edilmesi gerekir. Teminatlar, eşya türüne ve değerine göre aşağıdaki şekilde gerçekleştirilebilir: Nakit, Banka Teminat Mektubu.
Teminat işlemleri sırasında nakit ödeme yöntemi yerine banka teminat mektubu ile işlem yapılması halinde de alınacak teminat mektubunun geçici ithalat için belirtilen ürünler adına alındığı belirtilmelidir. Alınacak banka teminat mektubunun üzerinde, ‘’ATA Karnesi Kapsamı Eşya’’ ifadesi yer almayan tüm teminat mektupları ilgili Odalar tarafından reddedilmektedir. Teminat mektubu üzerinde yer alan teminat değeri, Türk Lirası ya da döviz olarak belirlenebilmektedir. Teminat olarak gösterilen meblağın birimi, ithalatı gerçekleştirecek olan firmanın inisiyatifindedir. Günümüzde ATA karnesi üzerinde uygulanan yönetmeliklere göre belge başvurusu sırasında firmanın minimum olarak eşya değerinin %50’sini teminat olarak ödemesi gereklidir. Bu orandan daha düşük teminatlar da odalar tarafından reddedilmekte ve ATA karnesi başvurusu olumsuz sonuçlanmaktadır.
Ülkemizde ATA karnesi için başvurular TOBB’nin resmi internet sitesi üzerinden gerçekleştirilmektedir. Elektronik ortamlar üzerinden yapılan ATA karnesi başvurularında, firmaların kendisinden istenilen tüm bilgileri de başvuru ile birlikte ek olarak sisteme yüklenmesi gereklidir. Eksik belge ile yapılan ATA karnesi başvuruları, TOBB tarafından reddedilmektedir. ATA karnesi başvurusu sırasında firmaların ilgili eşyalara dair teminatların ödendiğine dair belgeleri teslim etmesinin yanı sıra karne başvuru bedelini de ödemesi gerekir. Günümüzde ATA karnesi için yapılan başvurular 300 TL olarak belirtilmektedir. Karne bedelinin de başvurudan önce ödenmesi ve başvuru sırasında bu bedelin ödendiğine dair dekont ya da çeşitli belgelerin de ibraz edilmesi gereklidir. Başvurunun onaylanmasının ardından ATA belgesi, ilgili ürünler için en fazla 1 yıl süre ve 4 adede kadar kullanılabilir. Belge kullanım miktarının aşılması ya da kullanım süresinin dolması halinde firmanın tekrar ATA karnesi başvurusunda bulunması ve belgeyi yeniden temin etmesi gereklidir.
ATA Karnesi Örneği
ATA karnesi örneği, özellikle uluslararası ticaret sektörüne yeni giriş yapan firmaların belgenin nasıl kullanılacağına ilişkin en temel yardımcılar arasında yer alıyor. ATA karnesinin günümüzde net olarak bir şablonu olmamakla birlikte, belgenin hazırlandığı ya da onaylanacağı kuruma bağlı olarak belge yapıları değişiklik göstermektedir. Ancak ATA karnesi üzerinde eşyaya dair ifade edilmesi zorunlu olan çeşitli bölümler bulunmalıdır. Bununla birlikte karne üzerinde belgenin oluşturma tarihi, belgeyi kullanan kişi ya da firmanın bilgileri ve belgenin alındığı kurum ya da Odaya ait bilgiler de yer almalıdır.
